experimentum.kz

Виртуалды физика

Дөңес линза

Жоба тақырыбы: Дөңес линза 8 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Lens” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Төмендегі суретте көрсетілген параметрлерді таңдаңыз. 2-қадам. Затты фокустан тыс жерге қойыңыз. Кескінге сипаттама беріңіз. Кескін төңкерілген, нақты және объектіден үлкенірек. 3-қадам. Затты фокус нүктесіне қойыңыз. Бұл жағдайда сурет жоқ. Сәулелер шоғырланбайды. 4-қадам. Затты фокус пен линзаның арасына қойыңыз. Кескінге сипаттама беріңіз. Кескін тік, виртуалды және нысаннан үлкенірек. 5-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Дөңес линзадан алынған кескіндер фокустық нүктеге қатысты орынға байланысты өзгереді. Глоссарий Pencil – Қарындаш Penguin – Пингвин  Star – Жұлдыз Arrow – Жебе Light – Жарық Rays – Сәулелер Marginal – Жиек Principal – Басты Many – Көп None – Жоқ Radius of curvature – Қисықтың радиусы Index of refraction – Сыну көрсеткіші Diameter – Диаметр Focal points – Фокустық нүктелер Virtual image – Виртуалды кескіндер Labels – Атаулар Second point – Екінші нүкте (кескін)

Дөңес линза Read More »

Ойыс линза

Жоба тақырыбы: Ойыс линза Жұмыс мақсаты: 8 сынып Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Lens” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Төмендегі суретте көрсетілген параметрлерді таңдаңыз. 2-қадам. Затты фокустан тыс жерге қойыңыз. Кескінге сипаттама беріңіз. Кескін тік, виртуалды және заттан кішірек. 3-қадам. Затты фокус нүктесіне қойыңыз. Суретке сипаттама беріңіз. Кескін тік, виртуалды және заттан кішірек. 4-қадам. Затты фокус пен линзаның арасына қойыңыз. Суретке сипаттама беріңіз. Кескін тік, виртуалды және заттан кішірек. 5-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Ойыс линзалардың кескіндері әрқашан бірдей, атап айтқанда, олар түзу, виртуалды және нысаннан кішірек. Глоссарий Pencil – Қарындаш Penguin – Пингвин  Star – Жұлдыз Arrow – Жебе Light – Жарық Rays – Сәулелер Marginal – Жиек Principal – Басты Many – Көп None – Жоқ Radius of curvature – Қисықтың радиусы Index of refraction – Сыну көрсеткіші Diameter – Диаметр Focal points – Фокустық нүктелер Virtual image – Виртуалды кескіндер Labels – Атаулар Second point – Екінші нүкте (кескін)

Ойыс линза Read More »

Толық ішкі шағылу

Жоба тақырыбы: Толық ішкі шағылу 8 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Intro” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Лазерді қосыңыз. Транспортирді нормаль сызық бойымен орналастырыңыз. 2-қадам. Шағылған сәуленің қарқындылығын өлшеу үшін құралды орналастырыңыз. 3-қадам. Сәуле түскен ортаның сыну көрсеткішін арттырыңыз. Сыну ортасының сыну көрсеткішін бірте-бірте азайтыңыз. Не болып жатыр? 4-қадам. Бір сәтте шағылған сәуленің қарқындылығы 100% болғанына назар аударыңыз. Бұл толық ішкі шағылудеп аталады. Қорытынды жасаңыз. 5-қадам. Түсу бұрышын ұлғайтыңыз. Не болып жатыр? Шағылған сәуленің қарқындылығы әлі де 100%. 6-қадам. Түсу бұрышын азайтыңыз. Не болып жатыр? Белгілі бір сәтте сәуленің бір бөлігі сына бастайды. Бұл орын алатын бұрыш шектік бұрыш деп аталады. 7-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Толық ішкі шағылу үшін екі шарт бар. Біріншіден, түсу ортасы сыну ортасынан тығызырақ болуы керек. Екіншіден, түсу бұрышы шектік бұрыштан үлкен болуы керек. Шектік бұрышты екінші ортаның сыну көрсеткішін бірінші ортаның (түсу ортасы) сыну көрсеткішіне бөліп оның арксинусын есептегенде табуға болады. Глоссарий Ray – Сәуле Wave – Толқын Normal – Нормаль сызығы Index of refraction – Сыну көрсеткіші Air – Ауа Water – Су Glass – Шыны Mystery A – Белгісіз материал А Mystery B – Белгісіз материал В Custom – Қолмен орнатылған Intensity – Қарқындылық

Толық ішкі шағылу Read More »

Жарықтың сыну заңы

Жоба тақырыбы: Жарықтың сыну заңы 8 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Intro” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. 1-бөлім. Бұрыш Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Лазерді қосыңыз. Транспортирді нормаль сызық бойымен орналастырыңыз. 2-қадам. Нормаль сызық пен сынған сәуле арасындағы бұрышты өлшеңіз. Бұл сыну бұрышы. 3-қадам. Сәуленің түсу бұрышын арттырыңыз. Не болып жатыр? Сыну бұрышы артады. 4-қадам. Сәуленің түсу бұрышын азайтыңыз. Не болып жатыр? Сыну бұрышы төмендейді. 5-қадам. Қорытынды жасаңыз. 2-бөлім. Сыну көрсеткіші Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Түскен сәуле ортасының сыну көрсеткішін арттырыңыз. Не болып жатыр? Сыну бұрышы артады. 2-қадам. Түскен сәуле ортасының сыну көрсеткішін азайтыңыз. Не болып жатыр? Сыну бұрышы төмендейді. 3-қадам. Сынған сәуле ортасының сыну көрсеткішін арттырыңыз. Не болып жатыр? Сыну бұрышы төмендейді. 4-қадам. Сынған сәуле ортасының сыну көрсеткішін азайтыңыз. Не болып жатыр? Сыну бұрышы артады. 5-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Сыну бұрышы сәуленің түсу бұрышына және түскен және сынған ортаның сыну көрсеткіштеріне байланысты. Сыну бұрышы түскен сәуле ортасының түсу бұрышы мен сыну көрсеткішіне тура пропорционал және сынған сәуле ортасының сыну көрсеткішіне кері пропорционал. Бұл Снеллиус заңында тұжырымдалады, ол түскен сәуленің бұрышының синусы мен түскен ортаның сыну көрсеткішінің көбейтіндісі сыну бұрышының синусы мен сәуленің осы ортаның сыну көрсеткішінің көбейтіндісіне тең.  Глоссарий Ray – Сәуле Wave – Толқын Normal – Нормаль сызығы Index of refraction – Сыну көрсеткіші Air – Ауа Water – Су Glass – Шыны Mystery A – Белгісіз материал А Mystery B – Белгісіз материал В Custom – Қолмен орнатылған Intensity – Қарқындылық

Жарықтың сыну заңы Read More »

Шағылу заңы

Жоба тақырыбы: Шағылу заңы 8 сынып Жұмыс мақсаты: Шағылу заңын дәлелдеу. Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Intro” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Лазерді қосыңыз. Транспортир алыңыз және оны нормаль сызығымен бірге орналастырыңыз.  2-қадам. Түскен сәуле мен нормаль арасындағы бұрышты өлшеңіз. Бұл сәуленің түсу бұрышы. 3-қадам. Шағылған сәуле мен нормаль арасындағы бұрышты өлшеңіз. Бұл шағылу бұрышы. 4-қадам. Бұл бұрыштардың бірдей екеніне назар аударыңыз. 5-қадам. Сәуленің түсу бұрышын өзгертіңіз. Шағылу бұрышы өзгере ме? 6-қадам. Түскен сәуленің жағында сыну көрсеткішін арттырыңыз. Шағылу бұрышы өзгере ме? 7-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Шағылу заңы сәуленің түсу бұрышы шағылу бұрышына тең екенін айтады. Глоссарий Ray – Сәуле Wave – Толқын Normal – Нормаль сызығы Index of refraction – Сыну көрсеткіші Air – Ауа Water – Су Glass – Шыны Mystery A – Белгісіз материал А Mystery B – Белгісіз материал В Custom – Қолмен орнатылған Intensity – Қарқындылық

Шағылу заңы Read More »

Фарадей заңы

Жоба тақырыбы: Фарадей заңы 8 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Вольтметрді және магнит өрісінің сызықтары қосыңыз. 2-қадам. Магнитті катушкадан өткізіңіз. Не болып жатыр? 3-қадам. Вольтметр тек магнит катушкаға кіріп-шығатын кезде кернеуді тіркейтінін байқаңыз. Бұл кезде магнит өрісі өзгеріп, электр қозғаушы күш (ЭҚК) пайда болады. 4-қадам. 2 катушкаға ауысыңыз. Магнитті орамдары аз катушкадан өткізіңіз. 5-қадам. Магнитті орамдары көп катушкадан өткізіңіз. Айырмашылық неде? 6-қадам. Магниттің полярлығын өзгертіңіз. Не болып жатыр? Магнит өрісі өзгереді және бұл өзгеріс ЭҚК тудырады. 7-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Фарадейдің индукция заңы магнит өрісіндегі өзгерістер ЭҚК тудыратынын айтады. Электр қозғаушы күш орамның айналымдар санына тура пропорционал. Глоссарий Voltmeter – Вольтметр Field lines – Магнит өрісінің күш сызықтары Voltage – Кернеу

Фарадей заңы Read More »

Энергия сақталу заңы

Жоба тақырыбы: Энергия сақталу заңы 7 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Intro” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Ұяшықтарды белгілеу арқылы визуализация опцияларын қосыңыз. Баяу қозғалысты қосыңыз. 2-қадам. Скейтерді 6 м биіктікке орналастырыңыз. Скейтер ең жоғары нүктеде болғанда оның жалпы энергиясы оның потенциалдық энергиясына тең болатынына назар аударыңыз. 3-қадам. Скейтер ең төменгі нүктеде болғанда оның жалпы энергиясы кинетикалық энергиясына тең және жылдамдығы максималды болатынына назар аударыңыз. 4-қадам. Скейтер орта нүктеде болғанда оның жалпы энергиясы оның кинетикалық энергиясы мен потенциалдық энергиясының қосындысына тең болатынына назар аударыңыз. 5-қадам. Жалпы энергия бастапқыда орнатылған ең жоғары потенциалдық энергия мәнінен аспайтынына назар аударыңыз. 6-қадам. Скейтер 4 м биіктікке орналастырыңыз. Не болады? 7-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Толық энергия – кинетикалық және потенциалдық энергияның қосындысы. Жалпы энергия тұрақты. Энергия еш жерден жоғалмайды немесе пайда болмайды; ол тек бір түрден екінші түрге ауысады. Глоссарий Potential energy – Потенциалдық энергия Kinetic energy – Кинетикалық энергия Thermal energy – Жылу энергиясы Total energy – Толық энергия Pie chart – Дөңнелек диаграмма  Bar graph – Гистограмма Grid – Тор Speed – Жылдамдық Mass – Масса  Slow motion – Баяулатылған қозғалыс Normal – Қалыпты қозғалыс Small – Кішкентай Large – Үлкен

Энергия сақталу заңы Read More »

Иінтірек тепе-теңдігі

Жоба тақырыбы: Иінтірек тепе–теңдігі 7 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Intro” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Иінтірекке бірдей заттарды бірдей қашықтықта орналастырыңыз. Тіректерді алып тастаңыз. Не болып жатыр? 2-қадам. Тіректерді қайта орнатыңыз. Оң жақтағы нысанды үлкенірекке өзгертіңіз, қашықтықта өзгертпей. Тіректерді алып тастаңыз. Не болып жатыр? 3-қадам. Тіректерді қайта орнатыңыз. Үлкенірек нысанның орнын өзгертіңіз. Оны екі есе жақын орналастырыңыз. Тіректерді алып тастаңыз. Не болып жатыр? 4-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Иінтірек тепе-теңдігінің шарты: бір иіндегі күш пен айналу осінен арақашықтыққа көбейтідісі басқа иіндегікүштің және айналу осінен арақашықтыққа көбейтіндісіне тең болуы керек. Глоссарий Bricks – Кірпіштер People – Адамдар Mystery objects – Массасы белгісіз заттар None – Ештеңе Rulers – Сызғыш Marks – Белгілер Mass labels – Массаның белгісі Forces from objects – Заттар келтіретін күштер Level – Деңгей Position – Орны Show – Көрсету

Иінтірек тепе-теңдігі Read More »

Гидростатикалық қысым

Жоба тақырыбы: Гидростатикалық қысым 10 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін бірінші терезені таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. 1-бөлім. Биіктік Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Манометрді ыдыстың түбіне қойыңыз. Торды қосыңыз. 2-қадам. Ыдысқа суды жиектеріне жеткенше құйыңыз. Су деңгейінің жоғарылауымен қысым қалай өзгереді? 3-қадам. Ыдыс-аяқтан суды төгу үшін кранды ашыңыз. Су деңгейінің биіктігі төмендегенде қысым қалай өзгереді? 4-қадам. Қорытынды жасаңыз 2-бөлім. Тығыздық Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Сұйықтықтың тығыздығын арттырыңыз. Қысым қалай өзгереді? 2-қадам. Сұйықтықтың тығыздығын азайтыңыз. Қысым қалай өзгереді? 3-қадам. Қорытынды жасаңыз. 3-бөлім. Гравитациялық үдеу Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Гравитациялық үдеуді арттырыңыз. Қысым қалай өзгереді? 2-қадам. Гравитациялық үдеуді азайтыңыз. Қысым қалай өзгереді? 3-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Гидростатикалық қысым сұйықтық деңгейінің биіктігіне, сұйықтықтың тығыздығына және ауырлық күшінің үдеуіне тура пропорционал. Глоссарий Pressure – Қысым Ruler – Сызғыш Grid – Тор Atmosphere – Атмосфера  Units – Өлшем бірліктері Metric – СИ жүйесі Atmospheres – Атмосфера өлшем бірлігі English –  Ағылшын өлшем бірліктері Fluid density – Сұйықтықтардың тығыздығы Gravity – Еркін түсу үдеуі Gasoline – Бензин Water – Су Honey – Бал Mars – Марс Earth – Жер Jupiter – Юпитер

Гидростатикалық қысым Read More »

 Заряд және массалық сандар

Жоба тақырыбы: Заряд және массалық сандар 9 сынып Жұмыс мақсаты: Практикалық бөлім Виртуалды экспериментті бастау үшін “Symbol” таңдаңыз. Бұл виртуалды экспериментке арналған шағын нұсқаулық. 1-бөлім. Заряд саны Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Литий атомын құрастырыңыз. Оның 3 протоны, 4 нейтроны және 3 электроны бар. Атомдағы электрондар мен протондар саны бірдей, бірақ нейтрондар саны әртүрлі болуы мүмкін. 2-қадам. Протондар саны элемент белгісінің төменгі сол жақ бұрышындағы санға сәйкес келетініне назар аударыңыз. Бұл элементтің заряд саны (Z). 3-қадам. Заряд саны атом ядросындағы зарядтардың саны немесе протондар саны екенін ескеріңіз. Заряд саны периодтық жүйедегі атомдық нөмірге сәйкес келеді. 4-қадам. Қорытынды жасаңыз. 2-бөлім. Массалық сан Виртуалды эксперимент. 1-қадам. Протондар мен нейтрондардың қосындысы элемент белгісінің сол жақ жоғарғы бұрышындағы санға сәйкес келетініне назар аударыңыз. Бұл элементтің массалық саны (А). 2-қадам. Элементтің массалық саны сол элементтің нуклондарының саны екенін ескеріңіз. 3-қадам. Қорытынды жасаңыз. Қорытынды Заряд саны – атом ядросындағы зарядтардың саны немесе протондар саны. Массалық сан – нуклондар саны немесе протондар мен нейтрондардың қосындысы. Глоссарий Element – Элемент Net charge – Толық заряд Mass number – Массалық сан  Protons – Протондар Neutrons – Нейтрондар Electrons – Электрондар Ion – Ион Unstable – Тұрақсыз Stable – Тұрақты Model – Модель  Orbits – Орбитальдық модель Cloud – Бұлтты модель

 Заряд және массалық сандар Read More »