Виртуалды жаратылыстану

Мақсаты: Бұл виртуалды зертхана жаратылыстану сабағында келесі тақырып бойынша пайдалануға арналған: Виртуалды эксперимент  Виртуалды симуляция оқушыларға заттың мұздау және балқу процестерін визуалды түрде көруге мүмкіндік береді. Модельдеу кезінде температураның жоғарылауымен молекулалар мен атомдардың қозғалысы жылдамдайды, бұл қатты күйден сұйықтыққа, содан кейін газға ауысуға мүмкіндік беретіні көрсетілді. Бөлшектерді қыздыру немесе салқындату арқылы контейнер ішіндегі қысым өзгерісін бақылауға болады.  Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-қадам. Виртуалды симуляцияда екі түрлі бөлім берілген: states (жағдайлар), phase changes (фазаның өзгерістері). “phase changes”-фазаның өзгерістері бөлімін таңдаңыз. Экспериментте осы бөлімінде жұмыс жасайсыз.  2-қадам. Жұмыс аймағында сізге берілген:  3-қадам. Ыңғайлылық үшін термометрдің өлшем бірлігін Кельвиннен Цельсийге ауыстырыңыз. 4-қадам. Сізде неон атомының қатты күйінде берілген. Температура -259℃ көрсетеді, молекулалар қозғалыссыз. 5-қадам. Контейнерді қыздырыңыз. Панель-диаграмма арқылы неонның фазалық өзгерісін, барометр арқылы қысымды бақылаңыз.  6-қадам. Контейнерді суытыңыз. Неонның фазалық өзгерісін және қысымын бақылаңыз.  7-қадам. Бөлшектерді енгізу құралы арқылы контейнерге бөлшектер енгізіңіз. Контейнер ішіндегі қысымның артуына байланысты температураның жоғарылап, панель-диаграммада қызыл нүкиенің жоғарылағанын көресіз. 8-қадам. Қайта бастау батырмасы арқылы жұмыс аймағын жаңартыңыз. 9-қадам. Контейнер қақпағын тінтуірдің сол жақ батырмасын басып тарта отырып бөлшектермен жанасып бастағанға дейін төмен түсіріңіз. Фазалық өзгерісті, температураны және қысымды бақылаңыз.  10-қадам. Контейнер қақпағын жайлап жоғары көтеріңіз. Өзгерістерді бақылаңыз. 11-қадам. Қайта бастау батырмасы арқылы жұмыс аймағын жаңартыңыз. 12-қадам. Басқа бөлшек түрлері үшін де осы 5-10 қадамдарды қайталап, түрлі тәжірибелер жасаңыз. 13-қадам. Жасалған тәжірибелерге қарап қорытынды жасаңыз. Температура мен қысым бөлшектердің фазалық ауысуларына қалай әсер етті? Контейнерге бөлшектерді қосу бөлшектердің фазалық күйіне қалай әсер етті? Қорытынды Бұл виртуалды зертхана жұмысы барысында оқушылар әртүрлі фазалық күйлердегі бөлшектердің әрекетін зерттеді. Эксперимент нәтижелері: Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Бұл виртуалды зертхана жаратылыстану сабағында келесі тақырып бойынша пайдалануға арналған: Виртуалды эксперимент  Виртуалды симуляция оқушыларға қаттың агрегаттық күйлерін визуалды түрде көруге мүмкіндік береді. Бөлшектерді қыздыру немесе салқындату арқылы олардың қатты, сұйық және газ фазаларынан өтуін бақылауға болады. Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Заттардың агрегаттық күйлері газ сұйық қатты көлемі сақталады пішіні сақталады молекулалар орналасуы молекулалар бір-бірінен біршама қашықтықта орналасқан молекулалар арасындағы тартылыс күші молекулалар арасындағы тартылыс күші өте жоғары Жұмыс барысы: 1-қадам. Виртуалды симуляцияда екі түрлі бөлім берілген: states (жағдайлар), phase changes (фазаның өзгерістері). “States”-жағдайлар бөлімін таңдаңыз. Экспериментте осы бөлімінде жұмыс жасайсыз.  2-қадам. Жұмыс аймағында сізге берілген:  3-қадам. Ыңғайлылық үшін термометрдің өлшем бірлігін Кельвиннен Цельсийге ауыстырыңыз. 4-қадам. Неон атомының қатты күйі көру үшін “қатты дене” батырмасын таңдаңыз. Сізде температура -259℃ көрсетеді, молекулалар қозғалыссыз.  5-қадам. Неон атомының сұйық күйі көру үшін “сұйық” батырмасын таңдаңыз. Сізде температура -246℃ көрсетеді, молекулалар қозғалысқа енеді.  6-қадам. Неон атомының газ күйі көру үшін “газ” батырмасын таңдаңыз. Сізде температура -217℃ көрсетеді, молекулалар  бейберекет қозғалыста енеді.  7-қадам. Контейнерді суытып көріңіз. Неон атомдарының 1-ші сұйық күйге, одан кейін қатты күйге өтетінін көресіз. 8-қадам. Контейнерді қыздырыңыз. Температура көтерілуімен бірге, бөлшектердің жылдамдығы артып, қатты дене сұйық күйге, содан кейін газ күйге өтеді. 9-қадам. Зат түрін су молекуласына ауыстырыңыз.  “Қатты дене” батырмасын таңдаңыз. Температура -127℃ көрсетеді, молекулалар қозғалыссыз. Су молекуласы 0℃ төмен түскеннен кейін қатты күйге ене бастайды. 10-қадам. Суды сұйық күйі көру үшін “сұйық” батырмасын таңдаңыз. Сізде температура 13℃ көрсетеді, молекулалар қозғалысқа енеді.  11-қадам. Газ күйі көру үшін “газ” батырмасын таңдаңыз. Сізде температура 156℃ көрсетеді, молекулалар  бейберекет жылдам қозғалыста енеді. Су 100℃ қайнап, молекулалары газ күйге ене бастайды. 12-қадам. Контейнерді суытып және қыздырып, молекулалар козғалысын күйлердің өзгеруін бақылаңыз. 13-қадам. Аргон атомы үшін де жоғарыдағы процестерді қайталаңыз. 14-қадам. Оттегі молекуласы үшін де жоғарыдағы процестерді қайталаңыз. Қорытынды Бұл виртуалды экспериментте оқушылар атомдар мен молекулалардың агрегаттық күйлерін зерттеді. Әр күйде бөлшектердің орналасуы әртүрлі болатынын көрді. Температура заттың агрегаттық күйін анықтайтын негізгі фактор болып табылатынына көз жеткізді.  Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Бұл виртуалды зертхана жаратылыстану сабағында келесі тақырып бойынша пайдалануға арналған: Виртуалды эксперимент  Виртуалды симуляция оқушыларға ауырлық және серпімділік күштерін модельдеуге мүмкіндік береді. Бір немесе екі “масса-серіппе” жүйелерімен ойнау арқылы және масса, тұрақты серіппе және қозғалыс арасындағы байланысты орнатып, түрлі тәжірибелер жасайды.  Күш – денелердің бір-біріне әсерін сипаттайтын шама. Ауырлық күші – денелердің Жерге тартылыс күші. Серпімділік күші – дененің пішіні мен көлемі өзгерген кездегі, оны бастапқы қалпына келтіруге тырысатын күш. Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-қадам. Виртуалды симуляцияда үш түрлі бөлім берілген: stretch (созылу), bounce (тербеліс), lab (зертхана). “Stretch”-созылу бөлімін таңдаңыз. Экспериментте осы бөлімінде жұмыс жасайсыз.  2-қадам. Симуляция қосылған кезде: 3-қадам. Табиғи ұзындық пен тепе-теңдік позициясын қарауға арналған батырмаларды қосыңыз.  4-қадам. Тінтуірдің сол жақ батырмасын басып тұру арқылы гір тастарын серіппелерге іліңіз. 5-қадам. Сызғыштың көмегімен табиғи ұзындық пен тепе-теңдік позициясын қарауға арналған сызықшалар арқылы ұзындықтағы өзгерістерді бақылаңыз.  6-қадам. Бірінші серіппенің жанында серіппенің тұрақтылығын орнатуға арналған батырма арқылы оның қалыңдығын өзгертіңіз. Серіппенің ұзындығы қалай өзгерді?  7-қадам. Екінші серіппенің жанында серіппенің тұрақтылығын орнатуға арналған батырма арқылы оның қалыңдығын өзгертіңіз. Бірінші серіппемен өзгерісін салыстырыңыз. Серіппенің ұзындығы қалай өзгерді?  8-қадам. Екінші серіппеге бірінші серіппеде ілініп тұрған гір тасымен салмағы бірдей гір тасын іліңіз. Не өзгерді?  9-қадам. Әр түрлі эксперименттер жасаңыз: 10-қадам. Қорытынды жасаңыз: Қорытынды Виртуалы зертханада алынған деректерді талдай отырып, серіппенің қалыңдығы оның сипаттамаларына айтарлықтай әсер етеді деген қорытынды жасауға болады. Нәтижелер көрсеткендей, серіппенің қалыңдығының артуы оның ұзындығының өзгеруіне және оның тұрақтылығының жоғарылауына әкеледі. Сондай-ақ, серіппелерге гір тастарын қосу қосымша созылуға және олардың сипаттамаларының өзгеруіне әкелетіні анықталды. Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Бұл виртуалды зертхана жаратылыстану сабағында келесі тақырып бойынша пайдалануға арналған: Виртуалды эксперимент Атом құру симуляциясы оқушыларға протондар, нейтрондар мен электрондар санының өзгеруі құрастырылған атомның элементіне, зарядына және массасына қалай әсер ететінін икемді түрде зерттеуге мүмкіндік береді.  Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Бөлшектердің сипаттамасы (заряды) Қалыпты жағдайда атом электронейтралды, яғни заряды жоқ: оның ядросында қанша протон болса, сонша электрон бар. Атом ядросы оң зарядты. Атауы Массасы Заряды Ескерту протон 1 м.а.б. +1 Протондар саны элементтің реттік нөміріне тең нейтрон 1 м.а.б. 0 Нейтрондар саны формула бойынша анықталады. Ол формуланы химия сабағынан өтетін боласыз.  электрон 0 м.а.б. -1 Электрондар саны элементтің реттік нөміріне тең Жұмыс барысы: 1-қадам. Симуляцияны іске қосыңыз: сізге 3 түрлі режим беріледі: “Atom”, “Symbol” және “Game”. Бұл жұмыста “Atom” режимін қолданатын боласыз.  2-қадам. Экранда атом моделінің бос қаңқасы және оны құрайтын атомдық бөлшектер (протон, нейтрон, электрон) берілген. Атомның құрылымы планетарлық модель деп аталады. Атомның ортасында атом ядросы болады, ал ядроның айналасында электрондар деп аталатын бөлшектер айналып жүреді. Электрондар үнемі қозғалыста болады. Олар белгілі бір орбита бойынша қозғалады.  Атом ядросы белгілі бір бөлшектерден – протондар мен нейтрондардан тұрады. Бұл бөлшектер ядрода қозғалмайды.  3-қадам. Сіз тінтуірдің сол жақ батырмасын басып тұру арқылы оларды атом моделіне әкеліп орналастыра аласыз. Протон бөлшегін атомның орталығына әкеп орналастырыңыз. Экранда бірден элементтің атауы пайда болады. Оң жақта берілген периодтық кестеде құралған элементтің таңбасын көре аласыз.  4-қадам. Астыңғы бөлімде элементтің заряды және массалық саны көрсетілген. Элементтің заряды протон мен электронға байланысты, ал массалық саны протон мен нейтронға байланысты өзгереді.  5-қадам. “Show” бөлімінде құсбелгі қою арқылы элемент атауын көрсете немесе жасыра аласыз. Қалған екі батырма жайлы жоғарғы сыныптарда оқып үйренетін болғандықтан, қазір сіз үшін маңызды емес. Олар бейтарап атом немесе ион екендігін және тұрақты немесе тұрақсыз екендігін білдіретін батырмалар болып табылады. 6-қадам. Сутек атомы 1 протон мен 1 электроннан тұрады. Сондықтан орбитаға электрон бөлшегін орналастарыңыз. Элементтің заряды “0”-ге өзгерді. Сізде сутек атомы дайын.  7-қадам. Сіз электрондарды орбитальдар күйінде немесе электрон бұлты күйінде көрсете аласыз. 8-қадам. Кестедегі келесі элемент – “гелий”. Ол 2 протон, 2 нейтрон мен 2 электроннан тұрады. Сондықтан атом ядросына бір протон қосыңыз. Протондар саны элементтің периодтық жүйедегі орнын анықтайды, сондықтан протондарды қосу арқылы сіз периодтық жүйе бойымен жылжып отырасыз. 9-қадам. Атом ядросына протонның қасына екі нейтронды орналастырыңыз.  10-қадам. Орбитаға электрон бөлшегін орналастарыңыз. Гелий атомы дайын. Сізде элементтің заряды “0”-ге, массалық саны “4”-ге тең.  11-қадам. Келесі элемент – “литий”. Ол 3 протон, 4 нейтрон мен 3 электроннан тұрады. Элементті құрастырыңыз.  12-қадам. Менделеев кестесіндегі элементтің периодтық жүйедегі орны протондар санына қарай анықталады. Атом заряды бейтарап болғандықтан элементтегі электрон саны протон санына тең болады. Ал массалық саны протон мен нейтронға байланысты өзгереді. Сіз қазір протон мен электрон санын дұрыс қоя алғаныңызбен, нейтрон санын есептеу үшін жоғарғы сыныптарға өтетін формула керек. Сондықтан басқа элементтерді дұрыс құру үшін ғаламтордан элемент атауын жазып, бөлшектердің санын қарай аласыз. Төменде литийден кейін орналасқан 10 элементтің бөлшектер саны берілген.  Элемент атауы протон электрон нейтрон Бериллий 4 4 5 Бор 5 5 6 Көміртек 6 6 6 Азот 7 7 7 Оттегі 8 8 8 Фтор 9 9 10 Неон 10 10 10 Натрий 11 11 12 Магний 12 12 12 Алюминий 13 13 14 Қорытынды Виртуалды модельдеу арқылы оқушылар атом құрылымымен танысты. Химиялық әрбір элементтің қасиеттеріне сәйкес Менделеев кестесінде  белгілі реттілікпен тұратыны көрсетілді.  Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Бұл виртуалды зертхана жаратылыстану сабағында келесі тақырып бойынша пайдалануға арналған: Виртуалды эксперимент Молекула құрылымы симуляциясы оқушыларға атомдардан молекулалар жасауға, олардың молекулалық формулалары мен химиялық атауларын білуге және олардың құрылымдарын 3D форматында көруге мүмкіндік береді. Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-қадам. Симуляцияны іске қосыңыз: сізге 3 түрлі режим беріледі: “Single”, “Multiple” және “Playground”. Бұл жұмыста қарапайым молекулалар құрып үйренетін боласыз. Ол үшін “Single” режимін таңдаңыз.  2-қадам. Экранда молекулаларды жинақтауға арналған аймақ көрсетілген. Молекулаларды атомдардан жинайсыз. Сізге берілген: 3-қадам. “H2O”-су молекуласын құруды бастаңыз. H2O- сутегі атомы -2 дана(H жанында “2”), оттегі атомы -1 дана екенін көрсетеді. Себеттерде молекуланы құру үшін қажетті атомдар орналасқан. 4-қадам. Бір оттегі атомын және екі сутегі атомын жұмыс аймағына шығарыңыз. Молекуланы дұрыс қалыптастыру үшін атомдар байланысуы керек. Формула “H2O” мәніне сәйкес келгенше атомдарды бір-бірімен байланыстырыңыз. Назар аударыңыз: атомдар дұрыс байланысқан жағдайда “Your molecules” бөлімінде ұяшық көк түспен боялады. 5-қадам. Дайын болған “H2O”-су молекуласын “Your molecules” бөліміндегі қажетті өріске орналастырыңыз. 6-қадам. Су молекуласының 3D үлгісін көру үшін 3D түймесін басыңыз. 7-қадам. Келесі молекуланы құру үшін келесі жиынтыққа көшіңіз. Ол үшін көрсеткіні пайдаланыңыз. 8-қадам. “Your molecules” бөлімінде келесі “О2”-оттегі молекуласы берілген.  9-қадам. “О2” молекуласы оттегінің 2 атомынан құралған. Сондықтан жұмыс аймағына 2 оттегі атомдарын шығарып, байланыстырыңыз.  10-қадам.  Дайын болған “О2”-оттегі молекуласын “Your molecules” бөліміндегі қажетті өріске орналастырыңыз. 11-қадам. Су молекуласының 3D үлгісін көру үшін 3D түймесін басыңыз. 12-қадам. Осы қадамдар тізбегін қайталай отырып, барлық молекулаларды жинақтап, тапсырманы толығымен орындап шығыңыз. Келесі молекулалар коллекциясын жинақтау үшін “Next collection” батырмасын басыңыз. 13-қадам. Қорытынды жасаңыз: Молекула мен атомның айырмашылығы қандай? Молекула қалай құралады? Құраған молекулалардың қайсысы қарапайым, қайсысы күрделі молекулаға жатады? Қорытынды Бұл виртуалды жұмысты жасау арқылы оқушылар молекуларлардың атомдардан құралатынын түсінді. Молекулалардың құрылымын визуалды түрде көрді. Атомдар алуан түрде бір-бірімен қосыла отырып, түрлі заттардың орасан зор көлемін түзетініне көз жеткізді.  Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Бұл виртуалды зертхана 6-сыныптарда сабақтарда қолдануға арналған. Виртуалды эксперимент Тартылыс заңы симуляциясында оқушылар екі объектінің бір-біріне әсер ететін тартылыс күшін бақылайды және гравитациялық тартылысқа әсерін көру үшін массалардың қасиеттерін өзгертеді. Әлемдегі барлық заттар олардың арасында көрінбейтін магниттер бар сияқты бір-біріне тартылады. Зат неғұрлым үлкен болса, соғұрлым ол тартады. Бұл бүкіләлемдік тартылыс заңы деп аталады. Ол бізді жерде ұстайды және ғарышқа ұшуға жол бермейді. Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-қадам. Симуляция ашылған кезде: 2-қадам. Ыңғайлылық үшін күшті ондық белгіден ғылыми белгіге ауыстырыңыз. Күш мәні – 1,67*10-17 Н тең. Екі дене пішінінің көлемі екі түрлі екенін көресіз. Тұрақты өлшем батырмасын басу арқылы сіз екі дене салмағын өзгертпей, көлемін бірдей ете аласыз. 3-қадам. Денелер арасындағы қашықтықты арттырыңыз. Сіз арақашықты 0-10 м арасында өзгерте аласыз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 4-қадам. Денелер арасындағы қашықтықты азайтыңыз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 5-қадам. Бірінші дененің массасын өзгертіңіз. Дене массасын 10-1000 кг арасында өзгерте аласыз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 6-қадам. Екінші дененің массасын өзгертіңіз. Дене массасын 10-1000 кг арасында өзгерте аласыз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 7-қадам. Қорытынды жасаңыз. Денелер арасындағы қашықтықты өзгерткен уақытта және денелердің массасын өзгерткен уақытта тартылыс күші қалай өзгерді? Қорытынды Виртуальды жұмыста тартылыс күші заңы бойынша заттың массасы неғұрлым көп болса, соғұрлым ол тартыны және қашықтық неғұрлым аз болса, тартылыс соғұрлым күшті болатыны көрсетілді. Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Бұл виртуалды зертхана 5-сыныптарда сабақтарда қолдануға арналған. Виртуалды эксперимент Тартылыс күші симуляциясында оқушылар екі объектінің бір-біріне әсер ететін тартылыс күшін бақылайды және гравитациялық тартылысқа әсерін көру үшін массалардың қасиеттерін өзгертеді. Тартылыс заңы әлемдегі барлық заттар бір-біріне тартылатынын айтады. Заттың массасы неғұрлым көп болса, оның тартылысы соғұрлым күшті болады. Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-қадам. Симуляция ашылған кезде: 2-қадам. Екі дене пішінінің көлемі екі түрлі екенін көресіз. Тұрақты өлшем батырмасын басу арқылы сіз екі дене салмағын өзгертпей, көлемін бірдей ете аласыз. 3-қадам. Денелер арасындағы қашықтықты арттырыңыз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 4-қадам. Денелер арасындағы қашықтықты азайтыңыз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 5-қадам. Бірінші дененің массасын өзгертіңіз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 6-қадам. Екінші дененің массасын өзгертіңіз. Тартылыс күшін бақылаңыз. 7-қадам. Қорытынды жасаңыз. Денелер арасындағы қашықтықты өзгерткен уақытта және денелердің массасын өзгерткен уақытта тартылыс күші қалай өзгерді? Қорытынды Модельдеу барысында сіз екі дененің гравитациялық өзара әрекеттесуін байқадыңыз. Тартылыс күшінің массаға және денелер арасындағы қашықтыққа тәуелділігін көрсетілді. Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Виртуалды эксперимент  Виртуалды симуляцияда тығыздықты зерттеу үшін әр түрлі материалдардан жасалған блоктармен, соның ішінде арнайы материалдармен жұмыс жасайсыз. Тығыздық-бұл заттың алатын көлемімен салыстырғанда қаншалықты ауыр немесе жеңіл екенін көрсететін қасиет. Егер заттың тығыздығы жоғары болса, ол ауыр, ал кішкентай болса, жеңіл болады. Төмендегі суреттерде әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-бөлім. Кіріспе. Заттың тығыздығы  Виртуалды симуляцияда үш түрлі бөлім берілген: Кіріспе, салыстыру, жұмбақ. “Кіріспе” бөлімін ашыңыз.  1-қадам. Симуляция қосылған кезде: Судың тығыздығы 1 кг/л-ға тең. Ағаштың тығыздығы судан аз болғандықтан оның суға батып кетпей, суға жартылай батып тұрғанын көресіз. 2-қадам. Ағаштың салмағын немесе көлемін өзгертіп көріңіз. Бір-біріне тура пропорционал артатынын және кемитінін байқайсыз.  3-қадам. Судан ағашты шығарыңыз. Судың көлемі 100 л екенін көресіз. Яғни, суда қандай да бір материал тұрғанда контейнердің көлемі зат пен судың көлемінің қосындысына тең болады.  4-қадам. Келесі материал түрін алюминийге ауыстырыңыз. Оның тығыздығы 2,70 кг/л-ға тең. Тығыздығы суға қарағанда көп болғандықтан суға батып кетеді.  5-қадам. Басқа заттарды таңдау арқылы заттың тығыздығын және суға батуын зерттеп көріңіз. (Егер тапсырыс бойынша материал таңдасаңыз, көлемі мен массасы турады деректерді өзіңіз бере аласыз). 6-қадам. Контейнердің оң жақ шетінде орналасқан бір блок салатын батырмадан екі блок салатын батырмаға ауыстырыңыз.  7-қадам. Контейнерге екі зат салыңыз. Бірі – полистирол көбігі (тығыздығы 0,15 кг/л), екіншісі – кірпіш (тығыздығы 2 кг/л). Бұл жерден заттардың тығыздығы әр түрлі болғандықтан суға бату деңгейінің әртүрлі болатынын  анық көре аласыз. 8-қадам. Қажет деп тапсаңыз басқа материалдармен таңдай отырып, бірнеше тәжірибе түрін жасасаңыз болады. (Егер тапсырыс бойынша материал таңдасаңыз, көлемі мен массасы турады деректерді өзіңіз бере аласыз). 2-бөлім. Салыстыру Виртуалды симуляциядан “салыстыру” бөлімін ашыңыз.  9-қадам. Кіріспе бөлімінен салыстыру бөліміне өтіңіз.  10-қадам. Блоктар бөлімінде “салмақтары бірдей” тармағы таңдалған. Демек, сізде берілген материалдардың тығыздығы мен көлемі қандай болса да, салмақтары бірдей (5 кг).  11-қадам. Материалдарды суға салыңыз. Әр материал тығыздығына қарай суға әртүрлі деңгейде батып тұрғанын байқайсыз. Сонымен қатар, денелердің салмағы бірдей болғанда көлемі қаншалықты үлкен болса, тығыздығы соншалықты аз екені туралы тұжырымдама жасауға болады. 12-қадам. Блоктар бөлімінде “көлемдері бірдей” тармағы таңдаңыз. Сізде берілген материалдардың тығыздығы мен салмағы қандай болса да, көлемдері бірдей (5 л).  13-қадам. Материалдарды суға салыңыз. Оларды өзара салыстырыңыз. 14-қадам. Блоктар бөлімінде “тығыздықтары бірдей” тармағы таңдаңыз. Сізде берілген материалдардың көлемі мен салмағы қандай болса да, тығыздықтары бірдей (0,5 кг/л).  15-қадам. Материалдарды суға салыңыз. Оларды өзара салыстырыңыз. Тығыздығын арттыру немесе кеміту арқылы суға бату деңгейіне әсер етіп көріңіз. 16-қадам. Жасаған тәжірибелеріңізді еске түсіріп, қорытынды жасаңыз.  Қорытынды Виртуалды жұмысты жасау арқылы оқушылар тығыздық ұғымымен танысып, көлем мен салмақтың тығыздықпен байланысын зерттеді. Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Виртуалды эксперимент  Виртуалды симуляцияда қысымды модельдеу оқушыларға су астындағы және үстіндегі қысымды, сондай-ақ сұйықтық тығыздығының, ауырлық күшінің, контейнер формаларының және көлемінің өзгеруін зерттеуге мүмкіндік береді. Симуляцияның екінші және үшінші бөлімдерімен жұмыс істейтін боласыз. Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-бөлім. Су мөлшері мен қысымның өзара байланысы 1-қадам. Симуляцияны қосылғаннан кейін екінші бөлімін ашыңыз. Қосылған кезде: 2-қадам. Контейнердің екі бөлігінің де қысымдарын барометрмен өлшеңіз. Олардың бірдей тереңдікте қысымдары бір-біріне тең екенін көресіз. 3-қадам. Атмосфералық қысымды өшіріп, қысымды қайта өлшеңіз. 4-қадам. Атмосфералық өлшем бірлігіне ауыстырыңыз. Қысымды атмосфералық қысым өшірілген және қосылған күйлер үшін өлшеңіз. 5-қадам. Контейнердің төменгі жағында орналасқан кран арқылы судың біршама бөлігін ағызыңыз. Су көлемі екі контейнерде де бірдей мөлшерде азайды. Қысымын өлшеңіз. Өлшем бірлікті өзіңіз таңдаңыз.  6-қадам. Контейнерге су құйыңыз. Контейнерлердің әр бөлігіндегі қысымды өлшеңіз.  7-қадам. Өз қалауыңызша тартылыс күшін, сұйықтық түрлерін өзгерте отырып, қысымдарды өлшеп, түрлі тәжірибелер жасасаңыз болады.  2-бөлім. Ауырлық күші әсер еткен кездегі қысымның өзгерісі 8-қадам. Барометр арқылы су құйылған контейнерлердің әр бөлігіндегі қысымды өлшеңіз. 9-қадам. 250 кг болатын гір тасын контейнерге салыңыз. Барометрді тұрған орнынан қозғалтпай, қысым өзгерісін бақылаңыз. Су деңгейін бақылаңыз.  10-қадам. Тағы 250 кг және 500 кг гір тастарын салыңыз. Қысым өзгерісін бақылаңыз.  11-қадам. Жоғарғы жағында орналасқан гір тасын алыңыз. Контейнердегі өзгерістерді бақылаңыз.  12-қадам. Қажет деп тапсаңыз тартылыс күшін, сұйықтық түрлерін, қосымша параметрлерді өзгерте отырып қысымды өлшеп, тәжірибелер жасап көре аласыз.  13-қадам. Жасаған тәжірибелерге қарап қорытынды жасаңыз. Бірліктердің өзгеруі қысым көрсеткіштеріне қалай әсер етеді? Жүкті қосу контейнердің әртүрлі бөліктеріндегі қысымға қалай әсер етеді? Қорытынды Бұл виртуалды зертханада сіз қысым, су мөлшері мен ауырлық күші арасындағы байланысты зерттедіңіз. Жұмыста: Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары:

Мақсаты: Виртуалды эксперимент  Виртуалды симуляцияда қысымды модельдеу оқушыларға су астындағы және үстіндегі қысымды, сондай-ақ сұйықтық тығыздығының, ауырлық күшінің, контейнер көлемінің өзгеруін зерттеуге мүмкіндік береді. Төмендегі суретте әрбір батырманың атқаратын қызметтері көрсетілген. Жұмыс барысы: 1-бөлім: Су мөлшері мен қысымның өзара байланысы 1-қадам. Симуляция қосылған кезде: 2-қадам. Барометр арқылы су құйылған контейнердің әр бөлігіндегі қысымды өлшеңіз.  3-қадам. Контейнердің төменгі жағында орналасқан кран арқылы судың біршама бөлігін ағызыңыз. Қысымын өлшеңіз.  4-қадам. Контейнерге су құйыңыз. Контейнердің әр бөлігіндегі қысымды өлшеңіз. Алынған мәндерді 2 және 3-қадам нәтижелерімен салыстырыңыз. 2-бөлім: Параметрлерді өзгерту арқылы қысымды өлшеу 5-қадам. Атмосфералық қысымды алып тастап, қысымды қайта өлшеп көріңіз. 6-қадам. Өлшем бірлікті метрикалықтан атмосфералыққа ауыстырып өлшеңіз. 7-қадам. Атмосфералық қысымды қосып, атмосфералық өлшем бірлікті пайдаланып өлшеп көріңіз.  8-қадам. Тартылыс күшін Жерден Марсқа ауыстырыңыз. Қысымды метрикалық өлшем бірлікке ауыстырып, өлшеңіз.  9-қадам. Тартылыс күшін Марстан Юпитерге ауыстырыңыз. Қысымын өлшеңіз.  3-бөлім: Бензин мен бал үшін қысымды өлшеу 10-қадам. Сұйықтықты судан бензинге ауыстырыңыз. Қысымын өлшеңіз.  11-қадам. Бензин үшін 3-10 аралығындағы қадамдарды қайталап, параметрлерін өзгерту арқылы қысымды өлшеңіз. 12-қадам. Сұйықтық түрін  балға ауыстырыңыз. Қысымын өлшеңіз.  13-қадам. Бал үшін 3-10 қадамдардағы сияқты параметрлерін өзгерту арқылы қысымды өлшеңіз. 14-қадам. Жасалған виртуалды имитацияға қарап қандай қорытындыға келдіңіз? Су мөлшері, материктердің тартылыс күші, сұйықтық түрлері қысымға қалай әсер етеді екен? Қорытынды Сұйықтықтың көлемінің артуы мен қысымның артуы тура пропорционал екені және материктердің тартылыс күшінің қысымға әсері сипатталды.  Ағылшын тіліндегі терминдердің қазақша аудармалары: